Dordrecht

ANP DEN HAAG - Teveel mensen komen in ernstige financiële problemen omdat de overheid aanvragen voor een uitkering, subsidie of vergunning traag behandelt. Vaak treft dit mensen die het financieel al moeilijk hebben. Dat stelde de Nationale ombudsman, A. Brenninkmeijer, woensdag in zijn jaarverslag over 2005.

Hij vraagt zich af of de overheid zich wel voldoende realiseert wat de gevolgen zijn van haar eigen traagheid. ‘Mensen staan steeds vaker financieel met de rug tegen de muur en de overheid geeft niet thuis’, zei Brenninkmeijer. De overheid is volgens hem niet alleen traag, maar ook onbereikbaar en te vaak onzorgvuldig.

Ook is het de vraag of uitvoeringsorganisaties als de Belastingdienst en het UWV voldoende waren voorbereid op recente grote veranderingen in wetten. Bij zulke wijzigingen moet de overheid als uitgangspunt nemen dat ze er is voor de burger en niet andersom, aldus de ombudsman. Hij sprak over structurele problemen die samenhangen met overheidsdiensten die ‘dolgedraaid’ zijn door de ‘overhaaste veranderingen of de politieke druk’.

Honderdduizend burgers zijn daarvan volgens Brenninkmeijer de dupe. Hun vertrouwen in de overheid neemt steeds verder af. Bestuurders en ambtenaren moeten hun problemen niet langer afwentelen op de burgers, maar naar hen luisteren. De samenleving is niet maakbaar, de overheid wel, stelde Brenninkmeijer.

De Nationale ombudsman ontving vorig jaar opnieuw meer klachten over de overheid. Het waren er in totaal bijna 12.000, 6 procent meer dan in het jaar ervoor. De meeste klachten gingen over uitkeringsinstantie UWV (1671), de Immigratie- en Naturalisatiedienst IND (1419) en de Belastingdienst (1130).

Ook bestaat er veel onvrede over het functioneren van gemeenten, provincies, waterschappen en de politie. Vrijwel alle klachten over de overheid komen voort uit gebrekkige communicatie. Het werken met callcenters draagt daaraan bij. Ook ontbreekt vaak een heldere uitleg bij (negatieve) beslissingen.

Het aantal klachten over de IND, die in 2004 nog koploper was, is met 356 afgenomen. Ook hier schort het aan de communicatie. Vreemdelingen moeten vaak lang wachten op een beslissing op een aanvraag die voor hen van levensbelang kan zijn, aldus de ombudsman. Het blijft volgens hem verontrustend dat de IND ‘op grote schaal’ rechterlijke uitspraken niet nakomt. Medewerkers van de ombudsman gaan samen met IND'ers gaan dat probleem samen onderzoeken.

De Nationale ombudsman gaat ook nader onderzoek doen naar de problemen die het college voor zorgverzekeringen (CVZ) heeft bij de uitvoering van het nieuwe zorgstelsel. Dat kondigde hij woensdag aan bij de presentatie van het jaarverslag over 2005. Volgens ombudsman A. Brenninkmeijer is de uitvoering van het zorgstelsel niet goed doordacht.

Het parlement ging eind vorig jaar akkoord met het nieuwe systeem, dat begin dit jaar direct werd ingevoerd. Nederlanders in het buitenland kwamen in de problemen, de verzending van benodigde formulieren was een ‘rommeltje’ en mensen konden nergens terecht met hun vragen, aldus Brenninkmeijer. Volgens hem heeft minister Hoogervorst (Volksgezondheid) gesteld dat het stelsel door Europa is opgelegd.

Maar dat was volgens de ombudsman volstrekt onjuist. ‘Ik vind dat onzorgvuldig informatie verstrekken’, zei hij. Ook kregen mensen te maken met erg hoge premies, die pas na tussenkomst van de rechter werden teruggedraaid. ‘Ik vind dat geen behoorlijk bestuur’, aldus Brenninkmeijer.